mozesz rowniez stworzyc spora sfere dookola swojej sceny i wrzucic na nia material z mapa hdri na diffuse, wazne zeby byla 100% self illum i zeby miala wylaczone casts/recive shadows no i zeby material byl 2-stronny. takie rozwiazanie ma ta przewage, ze kuli mozesz wylaczyc widzialnosc dla kamery, i uzyc innego tla, a w odbiciach i refrakcji oraz gi bedzie dalej widoczna. jesli uzywasz vray, to mozesz tez mape wrzucic w opcjach renderingu w odpowiednie sloty, co da ci wieksza kontrole nad nia.
pozdr! kos